Sociale geschiedenis

Het Leger des Heils
Het Leger des Heils zorgt al meer dan een eeuw voor de opvang van de sociaal zwakkeren in de Nederlandse samenleving. Toch is er in de sociale geschiedschrijving vrijwel geen aandacht besteed aan deze organisatie en haar werk. Ook vrouwenhistorici hebben het Leger over het hoofd gezien; dat is opmerkelijk, enerzijds omdat vrouwen in deze organisatie vanaf het begin een vooraanstaande positie hebben ingenomen en anderzijds omdat het Reddingswerk - de zorg voor ongehuwde moeders en prostituees - vanaf de jaren 1890 een belangrijk onderdeel vormt van het maatschappelijk werk van het Leger. Met dit artikel over het Reddingswerk voor en door vrouwen maak ik een begin met de plaatsbepaling van het sociale werk van het Leger des Heils in Nederland.

Fia Dieteren

Natuurwetenschap

Het einde van het Damesfysica
Onderzoek naar de eindjaren van een vrouwenvereniging resulteert bijna onvermijdelijk in een lichtelijk deprimerend verhaal over teruglopende ledenaantallen, tekortschietende financiën, interne ruzies en teloorgegane idealen. Dat deze zaken in dit artikel over het Natuurkundig Genootschap der Dames in Middelburg (1785-1887) grotendeels ontbreken, mag de lezer misschien op het eerste gezicht geruststellen, maar heeft helaas vooral te maken met het treurige feit dat bijna al het oorspronkelijke archiefmateriaal tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren is gegaan. Wie desondanks wil proberen een coherente interpretatie te geven van de eindjaren van dit genootschap, waagt zich in zekere zin aan een onmogelijke opdracht en lijkt tot falen gedoemd. Of toch niet? Historica Dorothée Sturkenboom besloot tot het maken van een omtrekkende beweging om via de negentiende-eeuwse context de veranderende relatie tussen vrouwen, natuurwetenschap en sociabiliteit in Middelburg beter in beeld te krijgen.

Dorothée Sturkenboom

Tijdschriften

Van zeep tot soap, over geïllustreerde vrouwen tijdschriften
Vrouwentijdschriften, je leest ze thuis op de bank, bij de kapper, met vriendinnen, in de trein... Voor veel vrouwen is hun vrouwentijdschrift iedere week of maand weer een bron van ontspanning, raadgeving, en vooral een vriendin. Eind april startte in het Persmuseum in Amsterdam een tentoonstelling over geïllustreerde vrouwentijdschriften in de Nederlandse samenleving. De tentoonstelling getiteld 'Van zeep tot soap. Continuïteit en verandering in geïllustreerde vrouwentijdschriften' laat zien welke ontwikkelingen vrouwentijdschriften in de twintigste eeuw hebben doorgemaakt en geinitieerd. De bezoeker wordt meegenomen op een reis door de de geschiedenis van het vrouwentijdschrift.

Marloes Hüsken

Midden Oosten

Vrouwenemancipatie in Iran
In het huidige Iran hebben de contradicties tussen de modernen en de traditionelen heftige vormen aangenomen. De rol van Iraanse vrouwen in deze strijd is zeer bepalend. Hun lot is afhankelijk van de uitkomsten van de strijd tussen het traditionalisme en het modernisme. Wat politici over vrouwenrechten zeggen bepaalt vaak bij welke linie ze horen. Zo is vrouwendiscriminatie in Iran een symbool van fundamentalistische politiek en het traditionalisme. Het verdedigen van vrouwenrechten is een symbool van reformistische politiek en modernisme.

Forough Nayeri

Poëzie

Verleidelijke en intellectuele passie
Door het uitwisselen van gedichten in het zestiende-eeuwse Florence kreeg men toegang tot een selecte kring van geletterden. Opvallen is dat - ondanks het feit dat deze creatieve bloeitijd overwegend door mannen gedomineerd werd - ook vrouwen deel hebben genomen aan deze correspondentiepoëzie. Dit is voornamelijk te danken aan de reformatie en de hofcultuur die zorgden voor creatieve vrijheid. Het is interessant om te weten hoe deze deelname in zijn werk ging, hoe vrouwen toegang hadden tot deze dominante mannencultuur. De uitwisseling van gedichten van de edelvrouw Laura Battiferri en de courtisane Tullia d'Aragona met een erkend literator uit hun tijd, Benedetto Varchi, laat zien hoe beide vrouwen, met uiteenlopende belangen, in contact kwamen met een kring geletterden in Florence.

Hester Vons

Verslag

Over tijdschriften gesproken

Mieke de Vos

Recensie

Memoires van een feministisch leidsvrouw

Anneke Ribberink

Kunstgeschiedenis

'Schrik dus niet wanneer die dames zich bij u aanmelden.'
'Wie heeft die dame er toch ingestopt? Ik vond haar bij mijne eerste ontmoeting zeer aanmatigend. Zij verzocht photo's te maken van het Delftsch en Haags porcelein. Toen ik groote en grondige bezwaren had, ging zij naar de commissie achter mij om. En ìk ... moest bezwijken.' Zo klaagde A.J. Servaas-van Rooijen, oud-directeur van het Haags Gemeentemuseum, in zijn memoires over de nieuwe adjunct-directrice, Ida Peelen. Zij was in 1912 aangenomen. In 1918 werd zij de eerste vrouwelijke directeur van een rijksmuseum, toen zijn het directoraat ging bekleden van Museum Lambert van Meerten in Delft. Peelen behoorde tot de eerste lichting professionele kunsthistorische vrouwen in Nederland. Over deze pioniersters handelt mijn proefschrift Kunsthistorische vrouwen van weleer. De eerste generatie in Nederland voor 1921 (2003). In dit artikel bespreek ik daaruit de belangrijkste conclusies.

Yvette Marcus-de Groot

Recensie

Theetantes of blauwkousen?

Klaartje Groot

Handboek

Biografisch Woordenboek Nederland

Mineke Bosch

Interview

Digitaal Vrouwenlexicon

Annelies de Jeu

Onder de loep

 

Historica-service

 

Vers van de pers

 

SVVT

De redactie heeft moeite gedaan de rechthebbenden van afbeeldingen in Historica op te sporen. Rechthebbenden van afbeeldingen kunnen zich melden bij de redactie indien zij van mening zijn dat materiaal ten onrechte is gebruikt.