Door de jaren heen heeft een interessante evolutie plaats gevonden op het gebied van het Europese beleid rond de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Dit verhaal start in 1957 bij de ondertekening van het Verdrag Van Rome waar het objectief van gendergelijkheid bijna per ongeluk in het stichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) werd opgenomen, om oneerlijke concurrentie en verstoringen van de Europese vrije markt te voorkomen. Algauw ontstond een bredere eis tot gelijke rechten, gerelateerd aan werk. Gendergelijkheid trad bovendien via niet-bindende richtlijnen ook steeds meer binnen in nieuwe(re) Europese beleidsdomeinen, zoals familiebeleid, huiselijk geweld, en politieke vertegenwoordiging. Ondanks de verbreding van het beleid, blijven economische motieven als een rode draad door deze geschiedenis heen lopen. Verschillende moedige activisten binnen en buiten de instellingen hebben hier handig gebruik van gemaakt. Zij hebben het gelijkerechtenbeleid in Europa mee vorm gegeven en op de agenda gehouden. Het instrumentele frame dat de Europese Unie hanteert en waarbij gendergelijkheid ondergeschikt is aan economische doelstellingen, belemmert echter het transformatieve potentieel van het Europese genderbeleid.

De cultus van de matronae, lokale godinnen uit het Rijnland, geeft een inkijk in de sociale verhoudingen van de samenleving waarin ze in de Romeinse keizertijd werden geëerd. Door de nabijheid van de Rijngrens waren er constant militairen aanwezig in dit gebied. De hoogste officieren, leden van de rijkselite, vervulden voor een korte periode hun functies in het Rijngebied. Zij verbleven met hun echtgenotes in de legerkampen van Germania Inferior. Het lijkt weinig waarschijnlijk dat deze mensen zich verbonden voelden met de lokale samenleving. Toch gaven zij met altaren voor de lokale matronae een ander signaal.

“Maandag 5 februari 1923 werd in ’s- Gravenhage een vrouw ten grave gedragen, aan wie de kindkunde in Nederland groote verplichtingen heeft.” Met deze kernachtige woorden opende de hoogleraar pedagogiek R. Casimir, in Het Vaderland, de necrologie van Henriëtte Siewertsz van Reesema-de Graaf. “Aan haar moderne opvattingen op paedologisch gebied paarde zij innig godsdienstige opvattingen en trachtte tusschen deze beide een band te slaan. Groot, misschien overdreven groot, was haar verwachting van een vooruitgang en de doorwerking der kindkunde.”

Hoewel zij volgens het gewoonterecht van de stad handelingsonbekwaam waren, dreef een groot aantal gehuwde vrouwen in vroegmodern Antwerpen zelfstandig handel. Hun activiteiten zijn te verklaren tegen de achtergrond van het uitzonderingsstatuut van ‘Openbaar Koopvrouw’. De vraag is echter of dit statuut in het leven werd geroepen als antwoord op de groei aan zelfstandig handelende vrouwen, dan wel andersom. Ook blijkt dat vrouwen het statuut niet zelden gebruikten (of misbruikten?) om zich van hun schuldeisers te ontdoen. Dit artikel wil met een dieptelezing van enkele handelsprocessen duidelijkheid scheppen over het vage koopvrouwstatuut in vroegmodern Antwerpen.

“Waar is de tintelende zwier van vroeger, opgeroepen door de etalages van het elegante Frans aandoende Hirsch gebouw, het modehuis met de Faubourgachtige luxe, waar is die sfeer van kleine ‘ville lumière’ midden in het deftige Amsterdam?” Nog altijd staat in vergulde letters de naam Hirsch & Cie op de gevel van het gebouw op het Leidseplein. Maar waar iedereen het grote witte gebouw tegenover de Stadsschouwburg en het Americain Hotel kent, herinnert bijna niemand zich meer het modehuis dat naam gaf aan het Hirschgebouw.

Professor Eileen Boris (1948) bekleedt de Hull Chair aan het Department of Feminist Studies, University of California, Santa Barbara. Voor haar monografie Home to Work: Motherhood and the Politics of Industrial Homework in the United States (1994), ontving ze de Philip Taft Prize in Labor History. Momenteel werkt ze met Jennifer Klein aan een boek getiteld Caring for America: Home Health Workers in the Shadow of the Welfare State, dat wordt uitgegeven in 2012.