Op 28 juni 1536 schreef Erasmus (1467-1536) vanuit zijn verblijfplaats Bazel zijn laatste brief aan zijn vriend de Leuvense geleerde Conrad Goclenius. Hierin liet hij weten dat hij de 'heroina de Nassauwen' graag wilde bedanken voor haar bemiddeling ten gunste van Goclenius, waardoor deze een Antwerpse prebende (financiële ondersteuning) had gekregen. Erasmus wist echter niet waar zij verbleef en voordat deze informatie hem had kunnen bereiken overleed hij op 12 juli 1536.

Onnodige baarmoederverwijderingen, onverklaarde depressies, slachtoffers van seksueel geweld die zelf de schuld kregen: tot in de jaren zeventig van de twintigste eeuw was de Nederlandse hulpverlening duidelijk niet op vrouwen toegesneden. Dat veranderde met de opkomst van de vrouwenhulpverleningsbeweging, die in opstand kwam tegen heersende misvattingen en misverstanden. In deze beweging speelden de themaÕs macht en dominantie echter ook: de vrouwenhulpverlening bleek vooral een beweging voor en door witte vrouwen. Dat dit niet makkelijk te corrigeren was, blijkt uit deze casestudy over Stichting De Maan.

In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog migreerden bijna 4000 vrouwelijke Sovjetburgers naar België. Tijdens de oorlog waren ze gedeporteerd en verplicht tewerkgesteld in Duitsland. De vrouwen bleven gedurende de Koude Oorlog onzichtbare migranten, wat grotendeels te wijten was aan hun marginale positie in België en de Sovjet-Unie, en aan de manier waarop deze staten de Tweede Wereldoorlog herinnerden. Het postcommunistische Europa daarentegen concentreerde zich op slachtofferschap en besteedde meer aandacht aan etnische verschillen, dan dat het aandacht had voor politieke overtuigingen. Deze nieuwe tijdsgeest hielp gewezen Ostarbeiterinnen in België op het voorplan te treden en maakt hen op dit moment populairder dan ooit. In migratieonderzoek is er recent aandacht voor het thema herinnering. Er wordt niet gepeild naar structurele integratiefactoren of (veelal etnische) identiteiten, maar naar de voorstelling van migranten in hun landen van vestiging door de tijd heen. In dit stuk wordt beschreven hoe de voorstelling van Ostarbeiterinnen in België tijdens hun vestigingsproces verschoof; eerst werden zij als gemarginaliseerde communistes neergezet, daarna als meelijwekkende slachtoffers en geëtnificeerde baboesjka's.

In 1896 huwde de toen 21-jarige Gentse herbergierster Ida D. met de Duitser Jacques D.. Door haar huwelijk verloor ze de Belgische nationaliteit en werd ze Duitse. Die nationaliteitswijziging kwam voort uit negentiende-eeuwse wetgeving, en had op dat moment nauwelijks praktische gevolgen voor Ida. Door de Eerste Wereldoorlog zou dat ingrijpend veranderen. Onmiddellijk na de wapenstilstand vluchtte haar echtgenoot naar het neutrale Nederland en werd Ida gearresteerd. Hun herberg stond bekend als rendez-vousplaats voor Duitse soldaten en haar echtgenoot had de naam een verklikker te zijn, alhoewel daar geen bewijs voor was. Ida werd kort daarop als 'vijandige vreemdeling' het land uitgezet. Ze deed een vruchteloos verzoek om de uitwijzing te voorkomen en schreef dat ze na 23 jaar huwelijk een echtscheiding wilde aanvragen. Ze wilde nog liever scheiden, dan dat ze met haar Duitse echtgenoot in een voor haar onbekend land moest leven.

In deze rubriek brengt Historica een onderzoeker voor het voetlicht die vanuit haar of zijn discipline reflecteert over de (mogelijke) meerwaarde om te werken vanuit een genderperspectief. Op de Historicapagina van de website van de VVG kunt u reacties op deze rubriek posten. Op die manier willen Historica en de VVG actief het wetenschappelijke én publieke debat rond genderonderzoek stimuleren.
Prof. dr. Barbara Caine verzorgde afgelopen augustus de openingslezing op de conferentie van de International Federation for Research in Women's History (IFRWH) gehouden tijdens het 21st International Congress of Historical Sciences, in het vrouwenarchief Aletta. Op 27 september gaf zij op uitnodiging van de leerstoelgroep Moderne Geschiedenis (Mineke Bosch) aan de Rijksuniversiteit Groningen een masterclass over de biografie. Caine is een bekende naam onder biografen, en wist met haar groeps- en familiebiografieën de collectieve biografie als methode op de agenda te zetten. Caine is werkzaam aan de Monash University, Melbourne, Australië.