Bij het overlijden van Maria Stuart in 1695 werden opvallend veel lijkdichten geschreven. Alleen al in de pamflettenverzameling van de Koninklijke Bibliotheek zijn er meer dan zeventig overgeleverd. In ieder geval zeven gedichten werden geschreven door vrouwen. Voor een politieke aanleiding was dat veel: vrouwen werden niet geacht zich op het publieke terrein te begeven en publiceerden nauwelijks politieke gedichten. De stroom aan gedichten rond het overlijden van Maria Stuart biedt dus een unieke gelegenheid om te onderzoeken hoe vrouwen zich positioneerden in het politiek-literaire discours dat door mannen werd gedomineerd.

Politiek gemotiveerde huwelijken vormden een belangrijk onderdeel van de verbonds- en machtspolitiek van vorsten in de vroegmoderne tijd. De familie Nassau vormde hierop geen uitzondering; zij hadden zich dankzij aanzienlijke huwelijken en verkregen erfenissen ontwikkeld tot een geslacht van Europese allure. In de zeventiende eeuw nam hierdoor hun aanzien en status in Europa nog verder toe. In dit artikel zal de rol van een drietal Nassauvrouwen hierbij worden belicht.

In de negentiende eeuw worden de Brusselse politiediensten overstelpt met aanvraagbrieven van arme stedelingen die smeken om een toestemming om te mogen leuren. De kreten van deze mensen gaan door merg en been: “Sans cette permission, je suis obligé (sic) de me rendre au depot (sic) de mendicité.” Dit artikel brengt het verhaal van enkele Brusselse vrouwen die zich genoodzaakt zagen om als marchande ambulante aan de slag te gaan, in de hoop niet bij de openbare onderstand te moeten aankloppen.

Hoe zag het dagelijks leven eruit in een concentratiekamp? Belangrijke bronnen die inzicht bieden in deze vraag zijn egodocumenten: brieven, dagboeken en memoires, opgesteld door gevangenen tijdens of na hun gevangenschap. Op basis van zulke egodocumenten wordt in dit artikel een beeld geschetst van de levens van vrouwen (en enkele mannen) in kamp Westerbork, van hoe zij hun tijd aldaar ervoeren en van hun manieren om te overleven. Rijst uit de egodocumenten een specifiek vrouwelijke dan wel mannelijke manier van leven in en beleven van Westerbork op?

De visuele representatie van de garçonne of femme moderne met haar slanke lichaam, korte kapsel en dito rok contrasteerde met het voordien heersende schoonheidsideaal en modebeeld. Tijdens de negentiende eeuw onderging de mode weliswaar veranderingen, maar steeds binnen een cyclisch kader. Het haar was lang en meestal opgestoken en de mode benadrukte vrouwelijke vormen, maar benen moesten onder alle omstandigheden bedekt blijven. Hoewel ontwerpster Coco Chanel vaak wordt beschouwd als de verantwoordelijke voor deze enorme verandering, is het uiteraard absurd te veronderstellen dat één persoon de heersende opvattingen over vrouwelijke schoonheid en modieuze verbeelding op enkele jaren tijd kon veranderen.

Was de relatie tussen hoogleraar en rector-magnificus van de Universiteit van Utrecht Gisbertus Voetius (1589-1676) en de eerste studente Anna Maria van Schurman (1607-1678) meer dan een leerrelatie alleen? Voetius was de drijvende kracht achter haar toelating tot de universiteit, ook al had ze zelf in een Latijns lofdicht dat ze op uitnodiging van hem schreef, voor toelating gepleit. Ze volgde veel colleges, maar vooral die van hem. Uit een brief in het Hebreeuws van haar aan hem lijkt het of er wel meer aan de hand geweest is…

“De vrouw in Nederland. Haar eigen geschiedenis in meer dan 100 verhalen”, de titel van het boek van Lamberthe de Jong, roept heel wat verwachtingen op. Maar net zoals andere boeken die iets willen vertellen over dé vrouw – denk bijvoorbeeld aan de reeks van Duby en Perrot – begin ik dit boek ook te lezen met de nodige voorzichtigheid. Wie is precies dé vrouw? Welke 100-tal verhalen worden geselecteerd? Waarom net die verhalen?

In 2008 zou Simone de Beauvoir 100 jaar geworden zijn, een gelegenheid om haar leven en werk opnieuw onder de aandacht te brengen. De Beauvoir is bij het brede publiek vooral gekend als intellectuele compagnon van Sartre en als auteur van 'Le deuxième sexe' (1949) als feministisch icoon. Daarnaast publiceerde ze tal van andere filosofische werken romans, brieven, dagboeken, artikelen. Hoewel de ontzaglijke invloed op de feministische beweging en het feministisch denken van 'De tweede sekse' een rode draad vormt doorheen de door Joke Hermsen in dit boek verzamelde essays met als titel ‘Simone de Beauvoir. Alles welbeschouwd’, komt ook haar breder filosofische werk aan bod. Minder bekende maar zeer belangwekkende werken als 'La Vieillesse'; (1970) en 'Pour une morale de l'ambiguïté' (1947) worden immers ook besproken.

“Haar feminisme was radicaal, haar politieke strategie sociaaldemocratisch, haar inborst calvinistisch en haar levenshouding libertair.” Met deze woorden karakteriseert journalist Marja Vuijsje Joke Smit. Vuijsje schreef met Joke Smit. Biografie van een feministe 1933-1981 een zeer persoonlijk beeld van een van Nederlands meest vooraanstaande feministen.