Na de verovering van Alexander de Grote vestigde zich in Egypte een Grieks-Macedonische dynastie, waarvan de laatste vertegenwoordiger Kleopatra ongetwijfeld de bekendste is (330-30 v.C.). Deze Griekse machthebbers lieten elk jaar een inventaris opmaken van de hele bevolking met het oog op de belastingen. Een vijftigtal dergelijke lijsten van belastingbetalers, in het Grieks en in het Egyptisch, werd in 2006 uitgegeven met historische kommentaar (W. Clarysse en D.J. Thompson, Counting the people in Hellenistic Egypt. Cambridge 2006). Het eerste deel van dit werk, verder afgekort als P. Count, bevat de uitgave van de teksten, het tweede deel is een historische studie op basis van het verzamelde materiaal.

Dankzij vrouwengeschiedenis kruisen onze wegen elkaar op geregelde tijdstippen, meestal op de treinsporen richting redactievergadering in Amsterdam (tegenwoordig Rotterdam). Ik ontvang Sophie Bollen deze keer bij mij thuis in België op een zonnige zondag in de herfst. In haar drukke agenda vond ze nog een gaatje voor dit interview. Onze gloednieuwe hoofdredacteur van Historica is op velerlei vlakken een bezige bij, in de eerste plaats in het wetenschappelijke veldwerk. In dit interview getuigt ze van haar passie voor vrouwengeschiedenis en haar feministisch engagement.

Aan het eind van de negentiende eeuw bestond er een ware hausse aan artikelen over verloskundige hulp in Nederlands-Indië, zowel in de medische als de niet-medische pers en zowel in het moederland als in de kolonie. Dit terwijl men zich nauwelijks druk maakte over de algemene gezondheidstoestand van de inheemse bevolking. Vanwaar deze bemoeienis met Indische moeders en wie waren de deelnemers aan dit – soms heftige – debat?

Het wassen van kleding behoorde lange tijd tot een van de zwaarste huishoudelijke taken. ‘Maandag wasdag’ betekende gesleep met water, boenen en borstelen, wassen, spoelen, wringen en drogen, rugpijn en kapotte handen. De daarop volgende dagen stonden het arbeids- en tijdverslindende stijven, strijken, plooien en persen nog op het programma. Het kostte heel wat tijd en arbeid om wasgoed weer netjes de kasten in te krijgen. Geen wonder dat de wasmachine zo’n succes is geworden, zou je denken. Toch zat er weinig vaart in de acceptatie van dit apparaat.

Zestig jaar geleden kregen Belgische vrouwen stemplicht voor Kamer en Senaat. Op ongeveer hetzelfde ogenblik verwierven zij ook toegang tot de magistratuur. Men gaat er inmiddels van uit dat de aanwezigheid van vrouwen een meerwaarde vormt voor de rechtspraak. Omdat zij een vrouwelijk perspectief hanteren, sturen zij een beleid dat ook voor vrouwen zinvol en aanvaardbaar is. Waar mannelijke rechters zich laten leiden door abstracte regels en principes om een geschil te beslechten, zouden vrouwen meer aandacht hebben voor overleg, verzoening en de algemene context waarin feiten plaatsvinden. In tegenspraak met deze opvatting wordt dan weer geopperd dat er geen verschillen bestaan tussen mannelijke en vrouwelijke rechtspraak: sekseverschillen verdwijnen in de loop van de rechtsopleiding en deze brengt standaard professionele juristen en magistraten voort.

Hoewel de grenzen van incest in elke cultuur anders worden vastgesteld, beschouwen veel antropologen het verschijnsel als universeel taboe. Huwelijken tussen neven en nichten zijn een grensgeval, maar die tussen directe verwanten zoals ouders en kinderen en broers en zussen zijn overal verboden. Een opvallende uitzondering vormt Romeins Egypte. Hier vonden frequent huwelijken plaats tussen broer en zus; een fenomeen dat veel vragen oproept.

In de roman Bridge of years schetst de in Gent geboren Amerikaanse schrijfster May Sarton het leven van een geëngageerde en zelfbewuste zakenvrouw die erin slaagt haar gezin te combineren met een Brusselse interieurzaak. Voor haar hoofdpersonage baseerde ze zich op een bestaande vrouw die ze bijzonder goed kende en beschouwde als een ‘tweede moeder’: Céline Dangotte. Waar Sarton geen aandacht aan besteedt, is haar korte maar intense passage in het Belgische feminisme. Merkwaardig genoeg is die in de plooien van de geschiedenis gevallen. In deze korte bijdrage die tal van engagementen in de meest diverse verenigingen onbesproken laat, willen we deze markante vrouw een plaats geven in de Belgische historiografie en enkele mogelijke pistes voor verder onderzoek exploreren. De biografie van Dangotte leest immers als een reisgids voor de handel en wandel van intellectueel-artistiek Gent, Brussel en West-Europa tussen 1900 en 1945.

Op 17 april 1886 ontknoopt zich in de rechtbank van eerste aanleg van Gent een tamelijk ingewikkelde geschiedenis. Vier hoofdfiguren spelen een rol in een theater dat het midden lijkt te houden tussen een drama en een romance. Twee echtscheidingen worden gelijktijdig aangevraagd en uitgevochten, maar wat op het eerste gezicht een pijnlijk conflict lijkt, blijkt bij nadere lezing een creatieve manier om een nieuw sociaal en echtelijk evenwicht te bereiken. Dit is geen juridisch steekspel, maar een publieke en geïnstitutionaliseerde bevestiging van een bestaande situatie (en relatie). Treden op: Hélène P., strijkster, Charles L., arbeider, Marie Léonie M., huishoudster en Evariste B., metselaar.