Nascholingsconferentie VVG

Batig slot? De koloniale relatie tussen Nederland en Nederlands-Indië zonder vrouwen, kleur en klasse
Het eindexamenonderwerp voor 2007 en 2008 is veel Nederlanders een vertrouwd verhaal. Voor geschiedenisdocenten geldt dat nog meer: 'De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië' werd reeds in 2001 en 2002 geëxamineerd, zij het onder een iets andere titel en met een andere stofomschrijving. Er is echter één belangrijk verschil: in het nieuwe examenonderwerp ligt de nadruk op politieke ontwikkelingen in Nederland en het Nederlandse koloniale beleid. Met deze invalshoek dreigen de complexiteit en de veelkleurigheid van de machtsverhoudingen en het menselijke contact in de kolonie buiten beeld te raken.

Mieke de Vos

Biografie

Minna Kautsky, een autobiografisch verhaal
Veel schrijfsters uit de 19de eeuw zijn volledig in vergetelheid geraakt. Minna Kautsky was in de vroege jaren van de arbeidersbeweging in Oostenrijk en in het Duitse keizerrijk een van de bekendste en meest gelezen Duitstalige schrijfsters. In tegenstelling tot haar romans werd haar autobiografisch verhaal nooit uitgegeven. Het gaat over een cultuurhistorisch zeer interessant werk dat ook als document van de vrouwengeschiedenis onze aandacht verdient.

Heidi Margrit Müller

Tweede Wereldoorlog

Gender, collaboratie en bestraffing
De naoorlogse zuivering van de Belgische overheidsadministratie is tot op heden nog niet het voorwerp van wetenschappelijke studie geweest. Het onderzoek naar het genderbepaalde karakter van de naoorlogse bestraffing van collaborateurs is in België nog vrij jong. Dit onderzoek wenst beide onderwerpen te combineren aan de hand van een casestudy: de Regie voor Telegrafie en Telefonie (RTT).

Sophie Bollen

Biografie

Maria Jacoba de Turenne, soldaat tegen wil en dank
Maria Jacoba de Turenne ging de geschiedenis in als soldaat in het Staatse leger. De oorzaak van deze reputatie ligt bij F.A. Hoefer, een gepensioneerd officier der artillerie, die haar opgenomen had in Nederlandsche vrouwen in dienst van Mars. Dit boek bevat een bonte verzameling van heldhaftige vrouwen, die in het verleden bijgedragen hebben aan de verdediging van het vaderland. Hoefer baseerde zich op een bron die hij gevonden had via De Navorscher. Het was een notariële akte uit 1689 die opgemaakt was door een Haagse notaris. In de akte werd verklaard dat Maria Jacoba de Turenne zich 'gedesguiseert in mans cleederen in militaire dienst hadde begeven'. Zo lijkt het op het eerste gezicht dat Maria Jacoba een heldhaftig manwijf was die er niet voor terugschrok om zich in het krijgsbedrijf te storten. Niets is echter minder waar.

Marja Volbeda

Literatuur

Vrouweninvloed in het literaire veld
Op 3 december 2005 werd de 150ste verjaardag van het literaire tijdschrift DWB (Dietsche Warande en Belfort) gevierd met een literaire nacht in het Brusselse Kaaitheater. Ter gelegenheid van dat jubileum verscheen een dubbelnummer waarin 150 hedendaagse auteurs elk vijftien regels publiceerden, gericht aan de toekomstige lezers uit 2155. Dat bij al deze feestelijkheden aandacht uitging naar Marie Elisabeth Belpaire lijkt onwaarschijnlijk. Nochtans was het onder haar impuls - en met haar geld - dat in 1900 de katholieke tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort werden samengesmolten. Daarmee werd de basis gelegd voor het huidige DWB dat momenteel, na De Gids, het langst levende Nederlandstalige literaire tijdschrift is.

Geraldine Reymenants

Humanisme

Vrouwelijke humanisten publiceren
Historici van de vroegmoderne tijd plaatsen vrouwen nog steeds in een context van het huiselijke leven en het gezin. Vrouwelijke humanisten traden nochtans uit de privésfeer: zij gingen schrijven en wensten hun werken gepubliceerd te zien. Een rouwdicht van Anna Maria van Schurman voor het overlijden van haar goede vriend André Rivet was hiervan een mooie illustratie. Maar de weg naar de uitgever was moeilijk toegankelijk voor vrouwen...

Barbara Bulckaert

Cultuur

Virginia Woolf, icoon van de transatlantische ander
Als cultureel icoon geniet de Engelse auteur Virginia Woolf ongekende populariteit. Ze siert de kaft van het Nieuw Cultureel Woordenboek en ook op het recent verschenen Klein cultureel woordenboek van de wereldliteratuur van NRC-literatuurgoeroe Pieter Steinz prijkt een foto van haar. Door dit beeld zelf ook als illustratiemateriaal te gebruiken heeft Woolf actief deelgenomen aan haar eigen beeldvorming, zoals die vandaag aan weerszijden van de Atlantische oceaan blijft voortbestaan. Met Edward Albee's Wie is er bang voor Virginia Woolf (1962) is de naam van Virginia Woolf komen te staan voor de transatlantische ander. Sindsdien is zij een icoon van alles wat angstwekkend of verderfelijk is aan deze ander. Daarbij horen ook ideeën over gewenste vrouwelijkheid (en mannelijkheid).

Liedeke Plate

Literatuur

De literaire bedrijvigheid van Sophie Mereau-Brentano
Sophie Mereau-Brentano was een achttiende-eeuwse Duitse schrijfster die in een tijd leefde waarin de intellectuele bedrijvigheid van de vrouw uiterst beperkt was. In de achttiende eeuw bestond de vorming van meisjes van burgerlijke en adellijke afkomst uit muziek, dans, tekenen, schilderen en het leren van vreemde talen. Net als de meeste andere meisjes van goede afkomst, genoot de in 1770 geboren Mereau-Brentano een traditionele opleiding.

Kathleen Serruys

Recensie

Passie voor vrijheid. Clara Wichmann (1885-1922)
Wie in Utrecht het pand van de FNV Kappersbond / Schoonheidsverzorging aan de Nagtegaalstraat 37 passeert, ziet op ooghoogte een plakette. Een onopvallende grijze gevelsteen herinnert aan een vroegere bewoonster: 'Clara Meijer-Wichmann 1885-1922. Verdedigster der menselijkheid'. Over deze vrouw publiceerde Ellie Smolenaars een biografie: Passie voor vrijheid. Clara Wichmann (1885-1922).

Marijke Huisman

Nynke van Hichtum. Leven en wereld van Sjoukje Troelstra-Bokma de Boer 1860-1939
Bijna twee decennia lang heeft journaliste en neerlandica Aukje Holtrop zich verdiept in het leven van de kinderboekenschrijfster Nynke van Hichtum. Het resultaat is een biografie, waarop zij in het najaar van 2005 promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Lenny Vos

VVG

Een nieuwe lente, een nieuw geluid. Dus ook een nieuw bestuur met nieuwe plannen voor de VVG.


Onder de loep
Elkie Jordans

Service

Vers van de pers

De redactie heeft moeite gedaan de rechthebbenden van afbeeldingen in Historica op te sporen. Rechthebbenden van afbeeldingen kunnen zich melden bij de redactie indien zij van mening zijn dat materiaal ten onrechte is gebruikt.