Het zijn twee van die ijkpunten in de geschiedenis van de vrouwenbeweging. In 1955 werd met steun van alle vrouwelijke Kamerleden de motie-Tendeloo aangenomen die afschaffing beoogde van het in de jaren dertig ingestelde ontslag voor huwende ambtenaressen. Een jaar later werd de handelingsonbekwaamheid van gehuwde vrouwen opgeheven. Gehuwde vrouwen konden nu zelfstandig optreden in financiële en juridische kwesties. Een duik in de parlementaire geschiedenis laat zien dat de handelingsonbekwaamheid pas werd afgeschaft nadat de stemverhoudingen over seksevraagstukken in de Tweede Kamer op scherp waren gezet.

In verband met haar biografie van Aletta Jacobs zocht Mineke Bosch in het voorjaar van 2002 contact met een nicht en naamgenote van de historische Martina Kramers die een prominente rol speelde in de eerste feministische golf. Bosch vroeg haar of zij nog in het bezit was van papieren die aan haar tante hadden toebehoord. Het leidde tot de vondst van een authentiek en uniek historisch document, dat niet alleen de historische sensatie prikkelt, maar ook nieuwe betekenissen genereert.

Zo’n twintigduizend vrouwen waren in 1943 lid van de NSB-vrouwenorganisatie. Na de oorlog werden ze geïnterneerd en gestraft voor hun hulp, steun en medewerking aan de Duitse bezetter. Sindsdien zijn deze ‘foute vrouwen’ zelden meer onderwerp van gesprek, discussie of studie geweest. Zonneke Matthée vult met haar onderzoek naar NSB-vrouwen deze lacune in de historiografie over de Tweede Wereldoorlog.

Mensen die tijdelijk in de tropen gaan wonen en werken worden met nadruk gewaarschuwd voor een zogenoemde cultuurschok. Zij krijgen te maken met een volledig andere cultuur. In het kader van mijn promotieonderzoek bestudeer ik de ervaringen van Nederlandse vrouwen van ontwikkelingswerkers die hun man zijn gevolgd naar Sub-Sahara Afrika in de jaren 1960 tot 2001. Doel van dit onderzoek is om de fragiliteit van het emancipatieproces te laten zien aan de hand van de levens van deze ‘vrouwen van’ . Uit hun verhalen is af te leiden hoe het koloniale verleden doorwerkt in hun levens, hun ideeën, het ervaren van beelden, en in de dagelijkse praktijk. Het blijkt dat deze vrouwen andere problemen hebben dan een cultuurschok alleen.

Suze Groshans (1863-1944) was haar leven lang actief in organisaties en bewegingen, maar is vooral initiator geweest van talrijke idealistische activiteiten. Met haar vriendin Marie Jungius was ze intensief betrokken bij de organisatie van de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid. Daarnaast zette ze zich in voor de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenkiesrecht, het vegetarisme, de bescherming van dieren en het Toynbeewerk. Marten Buschman belicht in dit artikel de bijdrage van Suze Groshans aan twee maatschappijvernieuwende activiteiten: de Nederlandsche Kinderbond en de actie voor afschaffing van de bakkersnachtarbeid.