Oudheid

'Girlpower' in de oudheid
Tegenwoordig is het publiek nog net zo gefascineerd door gladiatoren als in de oudheid. Denk alleen maar even aan de recente bioscoopfilm Gladiator, die volle zalen trok en een handvol oscars won. Op de verhalen over gladiatorengevechten valt echter het een en ander af te dingen. Gevechten eindigden bijvoorbeeld lang niet altijd met de dood van een van beide protagonisten; daarvoor waren goed getrainde gladiatoren veel te kostbaar. Minder bekend is dat niet alleen mannen als gladiatoren vochten, maar ook vrouwen. Dit fenomeen komt in de historiografie over het algemeen slechts terloops ter sprake of wordt in zijn geheel naar het rijk der annotatie verbannen. Voor zover bekend heeft alleen de Franse historicus Briquel een volledig artikel aan de vrouwelijke gladiatoren gewijd. In dit artikel voegt Bastiaan van de Berg de verspreide informatie samen tot een geschiedenis van de vrouwelijke gladiator in de Romeinse oudheid.

Bastiaan van den Berg

 

Visie en inspiratie

Interview met Selma Leydesdorff
"Verhalen zijn mijn grote bron van inspiratie. Ik vind het heerlijk om te luisteren. Om te proberen begrijpen wat iemand beweegt. Om vrouwen een stem te geven. Om te luisteren naar stiltes. Om meerdere stemmen te laten horen." Selma Leydesdorff luistert graag en veel naar verhalen. Verhalen van Joodse mensen, van vrouwen uit Amsterdam Noord, van overlevenden van de watersnoodramp in Zeeland en recentelijk van Islamitische vrouwen. Niet voor niets maakt ze veelvuldig gebruik van oral history.

Margit van der Steen

 

Toneel

Katherine Philips, de eerste schrijfster op het publieke toneel
In een tijd dat het voor vrouwen ongepast werd geacht om hun stem te laten horen en schrijfsters werden beschouwd als lichtekooien was Katherine Philips (1632-1664) een van de weinige dames die de pen ter hand nam. Momenteel geniet ze vooral nog bekendheid vanwege haar gedichten over vrouwelijke vriendschap, maar in haar eigen tijd verwierf ze vooral roem als toneelschrijfster. Haar vertaling uit het Frans van Pierre Corneilles Pompée werd op 10 februari 1663 opgevoerd in het Smock Alley theater in Dublin en was daarmee het eerste stuk van een Engelse vrouw dat op het publieke toneel verscheen.

Marguérite Corporaal

 

vrouwenuitgeverij

Ršmelingh en co
Het is geen toeval dat juist de Groningse universiteit in de persoon van Aletta Jacobs in 1871 de eerste vrouwelijke student in Nederland verwelkomde. En evenmin is het verwonderlijk dat in Groningen in 1897 een door een vrouw geleide uitgeverij werd opgericht, die deel uitmaakte van een netwerk van vrouwenorganisaties. Groningen werd rond de eeuwwisseling gekenmerkt door een progressief liberaal klimaat, wat ondermeer tot uiting kwam in een positieve houding tegenover vrouwenemancipatie. De Groningse Vrouwenbond behoorde tot de eerste feministische verenigingen in ons land en de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht had al vroeg een Groningse afdeling. Myriam Everard en Maria Grever schreven al eerder over de vrouwenuitgeverij van Geertruida Ršmelingh. Inge de Wilde verdiepte zich eveneens in de achtergronden van Geertruida Ršmelingh en vroeg zich af hoe haar carrire precies was verlopen en welke plaats zij innam in de Nederlandse vrouwenbeweging.

Inge de Wilde

 

Politiek

De ARP en de veranderingen in de positie van vrouwen
De Antirevolutionaire Partij, een in 1879 gevormde orthodox-protestantse politieke partij, was tijdens het Interbellum - met ongeveer 13 procent van de stemmen - binnen het politieke krachtenveld de derde partij in grootte. Desondanks zaten in alle tien kabinetten in de periode 1918 tot 1940 antirevolutionaire ministers. Vijf van deze kabinetten stonden onder leiding van de antirevolutionaire voorman H. Colijn. De partij had daardoor in deze periode grote invloed op het te voeren beleid. In dit artikel geeft Jan P. Stoop een schets van het standpunt dat de partij in het Interbellum innam ten opzichte van ontwikkelingen die, onder andere door de invloed van de eerste feministische golf, zich in de samenleving voltrokken. Vooral gold dit het streven naar kiesrecht voor vrouwen en de kritiek die naar voren kwam op de vigerende huwelijkswetgeving.

J.P. Stoop

 

Archief

Cultureel erfgoed van emancipatiebewegingen
In 2002 bestaat het openbaar archiefwezen tweehonderd jaar. Gemeente- en rijksarchieven verzamelden in de loop van die tijd allerlei materiaal dat gezamenlijk 'ons' cultureel erfgoed vormt. Er worden echter vraagtekens gesteld bij de mate waarin dat erfgoed recht doet aan de verschillende groepen mensen (m/v) die tot onze samenleving behoren. In oktober 2001 werd daarom door DIVA, de koepel voor het archiefwezen, een studiedag gehouden over archieven en het cultuurgoed van migranten. Annette Mevis, archivaris van het IIAV, sprak daar over de informatieverzorging op het terrein van zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen.

Annette Mevis

 

Recensie

Voor vrouwen, door vrouwen

Annelies de Jeu

 

Studiedag

De ijkpunten geijkt

Marloes Hülsken en Anna Tijsseling

 

 

Recensies

De taaiheid van seksesegregatie

Marian van der Klein

 

Trojaanse oorlog

Maaike Romijn

 

Onder de loep

Heleen Massee en Lizzy Jongma

 

Historica-service

 

Vers van de pers

 

SVVT

De redactie heeft moeite gedaan de rechthebbenden van afbeeldingen in Historica op te sporen. Rechthebbenden van afbeeldingen kunnen zich melden bij de redactie indien zij van mening zijn dat materiaal ten onrechte is gebruikt.