Biografie

“Ieder individu is eigenlijk op zichzelf aangewezen”.
Marianne Philips (1886-1951), socialiste en schrijfster
Tot in de jaren zeventig lazen vele scholieren nog het werk van schrijfster Marianne Philips voor hun boekenlijsten. Nu, aan het eind van de eeuw, is ze bijna vergeten. Niet alleen als schrijfster, ook als socialiste die zich actief inzette voor de SDAP. Maar het socialistisch gedachtegoed bood Marianne Philips niet de zingeving die zij zo wenste. Ze ging daarom te rade bij religieuze stromingen als de theosofie en bij de oosterse wijzen, maar vond zichzelf uiteindelijk het meeste terug in haar literatuur

Martje Breedt Bruyn

 

 

Historiografie

Schuld en sekse
Het kook- en huishoudonderwijs zorgde aan het einde van de negentiende eeuw voor discussies, waarin verschillende opvattingen over de taak van de vrouw met elkaar botsten. In de ogen van feministes was het onderwijs aan deze scholen rolbevestigend, doordat het meisjes opleidde tot huisvrouw en moeder. Voor andere vrouwen betekende dit onderwijs juist een mogelijkheid tot professionalisering van het huishouden, van belang voor meisjes uit verschillende lagen van de bevolking, en geschikt middel tot verheffing van het volk.

Kirsten Snijders

 

 

NVR

Nederlands-Indië "Vooral wij die hier alles verloren hebben"
Rond 1915 stond mevrouw J.M.C. Kloppenburg-Versteegh op het hoogtepunt van haar roem. Uit alle hoeken van Nederlands-Indië kwamen patiënten naar haar toe voor raad en advies. Indische planten en haar geneeskracht (1907) werd goed verkocht. Mevrouw Kloppenburgs status als respectabel lid van de Europese samenleving op Semarang bleek uit haar tweede boek, getiteld Het leven van de Europeesche vrouw in Indië (1913). Enkele decennia later zou er van al dit aanzien weinig over zijn. Als Europese vrouw, hoe belangrijk dan ook, kwam zij tijdens de Indonesische revolutie in de knel. Deze omwenteling beschrijft Vilan van de Loo in de biografie Kijk in Kloppenburg! De Indische planten van mevrouw J.M.C. Kloppenburg-Versteegh (1862-1948). De biografie maakt deel uit van een cassette waarin ook een facsimile van het kruidenboek en de bijbehorende plantenatlas zijn opgenomen. In deze Historica een wat bewerkte voorpublicatie van enkele fragmenten uit het derde en laatste hoofdstuk dat over de naoorlogse periode handelt.

Vilan van de Loo

 

Politiek

Joke Smit: hoe vertaal je feminisme in beleid?
Joke Smit staat bekend als een van de belangrijkste aanstichters van de Tweede Feministische Golf in Nederland. Haar artikel ‘Het onbehagen bij de vrouw’ (1967) riep zoveel reactie op, dat zij met een aantal geestverwanten besloot om een organisatie op te richten: Man Vrouw Maatschappij (MVM, oktober 1968). In deze organisatie, die de Tweede Feministische Golf in gang zette, speelde Joke Smit een belangrijke rol. Ook publiceerde ze veel artikelen waarin ze haar ideeën met betrekking tot de vrouwenemancipatie uiteenzette. Vanaf dat ze met haar feministische activiteiten begon, dichtte Joke Smit de politiek een grote rol toe in het bereiken van een betere positie voor vrouwen. Jeannine Hendriks onderzocht haar politieke denkbeelden en ging na hoe Smit die in de praktijk trachtte te realiseren.

Jeannine Hendriks

 

 

Seksueel geweld

"Als je er niet over praat, dan bestaat het niet" Spreken en zwijgen over zwangerschappen als gevolg van seksueel geweld
Zwangerschappen als gevolg van seksueel geweld worden dikwijls onder de aandacht gebracht in de literatuur, films en televisieseries. In de wetenschap daarentegen lijkt er een taboe op het onderwerp te rusten. Anoushka Boet deed voor haar doctoraalscriptie historisch onderzoek naar de problematiek rond zwangerschappen als gevolg van seksueel geweld. In dit artikel vat zij haar onderzoeksresultaten samen. Ook biedt zij diverse manieren waarop wetenschappers zwangerschappen als gevolg van seksueel geweld een plaats kunnen geven in hun historisch verhaal.

Anoushka Boet

 

 

Arbeidsmarkt

Tussen bibliotheek en geschiedenis
In de tweede aflevering van een serie portretten van historicae op de arbeidsmarkt, sprak Marja van Tilburg met Marjolein Nieboer over haar carrière. Een gesprek met een geëngageerde adjunct-directeur, die zegt nog dagelijks baat te hebben bij de vaardigheden die ze tijdens haar studie geschiedenis opdeed. Ook haar feministisch engagement kan Marjolein Nieboer in haar functie uitdragen: als personeelsfunctionaris streeft ze ernaar meer vrouwen op hoge posten in het bibliotheekwezen te krijgen.

Marja van Tilburg

 

Feit en fictie

Het geromantiseerde leven van Etta Palm
Etta Palm (1743-1799) kan beschouwd worden als een vroege feministe. Een feministe over wie maar weinig bekend is, maar over wie onlangs een roman is verschenen. Judith Vega las Het zesde bedrijf van P.F. Thomése en raakte ontluisterd: wat een voor de Nederlandse literatuur unieke biografische roman had kunnen zijn van een vroege feministe is het verhaal geworden van een te vette 50-jarige vrouw die in anachronistische bakvissentaal haar wereldbeeld krijgt neergezet.

Judith Vega

 

 

Onder de loep

Heleen Massee & Marijke Huisman

 

Recensie

Jaarboek voor Vrouwengeschiedenis 19

Lidewij Hesselink

 

Vers van de pers

 

IFRWH

 

SVVT

 

Historica-service

 

VVG-Nieuws

De redactie heeft moeite gedaan de rechthebbenden van afbeeldingen in Historica op te sporen. Rechthebbenden van afbeeldingen kunnen zich melden bij de redactie indien zij van mening zijn dat materiaal ten onrechte is gebruikt.