Het laatste nummer van de jaargang 2022 van Historica bevat verschillende bijdragen over seksualiteitsgeschiedenis. Ellen Joosten bestudeert de vrouw en haar seksualiteit in de verhalen van Duizend-en-één-nacht. Saartje Tack gaat in op de figuur van Eugenia Falleni (Harry Crawford) en de moeilijkheid om diens gender en seksualiteit te vatten. Leon Janssens onderzoekt hoe de anti-porno beweging in België het concept vaderschap mobiliseerde en Marissa Aarts kijkt naar het debat over de vergoeding van anticonceptie in Nederland in de jaren 1967-1972. Daarnaast is er een bijdrage van Laura Brinkhorst over het vredesactivisme van het International Committee of Women for Permanent Peace tijdens WOI.

Esther Captain over koloniale geschiedenissen en meer in het bijzonder het onderzoek 'Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950', waarvan ze projectleider was.  Het volledige gesprek van Esther Captain met hoofdredacteur Greetje Bijl vind je zoals steeds in de rubriek Genderview van deze site.

Attachments:

Historica 2022 nummer 3.pdf

1920, Sydney, Australië. Harry Crawford wordt door de politie aangehouden op verdenking van de moord op zijn echtgenote Annie Birkett. Kort na de aanhouding blijkt echter dat Crawford geen ‘man’ is, zoals oorspronkelijk gedacht werd, maar een ‘vrouw’ die Eugenia Falleni heet. Voorstellingen uit de voorbije decennia plaatsten Falleni binnen rigide identiteitscategorieën zoals man, vrouw, transseksueel, lesbisch, en heteroseksueel, ook al zijn er geen archiefdocumenten waarin Falleni zelf spreekt over diens gender en seksualiteit. Dit artikel beantwoordt de vraag hoe we recht kunnen doen aan een individu uit het verleden wanneer we geen toegang hebben tot hoe die persoon zichzelf zag.

Saartje Tack

Het vrouwelijke paradijs op aarde. De vrouw en haar seksualiteit in de tuinen van Duizend-en-één nacht

“Granaatappels met tere huid, lijken op ronde maagdenborsten. Als je ze pelt dan zien ze eruit als robijnen die het verstand bekoren.”1 Aldus een beschrijving van de granaatappels uit een tuin uit de Arabische verhalenverzameling Duizend-en-één-nacht, die hier worden vergeleken met het vrouwelijke lichaam. De literaire tuin en vrouw worden in liefdesverhalen uit Duizend-en-één-nacht regelmatig met elkaar verbonden, maar de verhoudingen tussen de twee zijn nog niet onderzocht voor Duizend-en-één-nacht. Dit artikel onderzoekt deze verhoudingen en laat zien dat de tuin in twee liefdesverhalen uit de Arabische verhalenverzameling afgebeeld wordt als een gendered space, verbonden aan het vrouwelijke geslacht en lichaam.

Ellen Joosten

Genderview met Esther Captain: Het helen en herstellen van koloniale geschiedenissen

Esther Captain is als senior onderzoeker werkzaam bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) in Leiden. Zij was als projectleider en onderzoeker betrokken bij het onderzoek ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’ dat werd uitgevoerd door het KITLV samen met het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. In februari 2022 werd het slotwerk Over de grens. Nederlands extreem geweld in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949 gepresenteerd. Samen met Onno Sinke schreef Captain het boek, Het geluid van geweld. Bersiap en de dynamiek van geweld tijdens de eerste fase van de Indonesische revolutie, 1945-1946, dat in juni 2022 uitkwam.

Lees hier het volledige gesprek van Greetje Bijl met Esther Captain.

Vrouwen op vredesexpeditie. Het kiesrecht- en vredesactivisme van de International Committee of Women for Permanent Peace (1914-1918)

“Men have made this war; let women make peace – a real and lasting peace”, aldus de Britse feministe Mary Sheepshanks in 1915. Tijdens de eerste feministische golf zetten vrouwen zich wereldwijd in voor algemeen (vrouwen)kiesrecht, iets wat na de Eerste Wereldoorlog in veel Europese landen ook werkelijkheid werd. De Eerste Wereldoorlog maakte echter dat niet alleen kiesrecht, maar ook wereldvrede een belangrijk actiepunt van de vrouwenbeweging werd. Dit artikel gaat in op de vraag welke invloed de Eerste Wereldoorlog had op de internationale strijd om het vrouwenkiesrecht en wat voor rol het streven naar een langdurige vrede ging spelen binnen de internationale vrouwenbeweging. Hiervoor wordt het activisme van de International Committee of Women for Permanent Peace (ICWPP) en specifiek hun internationale vredesexpedities tijdens de Eerste Wereldoorlog bestudeerd.

Laura Brinkhorst

Papa’s tegen porno. Emoties, vaderschap en de strijd tegen pornografie in België (1880-1910)

In de tweede helft van de jaren 1880 steeg het aantal vervolgingen voor het verkopen, verspreiden of tentoonstellen van ‘met de goede zeden strijdige’ boeken, afbeeldingen of objecten. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat opvattingen over vrouwelijkheid een belangrijke factor waren in de problematisering van pornografie in deze periode. De strijd tegen ‘onzedelijkheid’ werd in deze periode immers sterk in verband gebracht met vrouwen. Daarnaast veroorzaakte de angst dat meer vrouwen en kinderen in aanraking zouden komen met pornografie een toename in wetten en vervolging. Dit artikel betoogt dat mannelijkheid, en meer specifiek de identiteit van mannen als vaders, minstens even belangrijk was in de opkomst van de strijd tegen pornografie als vrouwelijkheid. Aan de hand van parlementaire debatten, krantenartikels en klachtenbrieven wordt geanalyseerd hoe het vaderschap verbonden was met diverse emoties die de anti-pornografische beweging in België vormgaven.

Leon Janssens

Een wapen van emancipatie of een speelbal van bevolkingspolitiek? Het debat over de vergoeding van anticonceptie, 1967-1972

In 1971 stemde het kabinet-Biesheuvel in met het opnemen van anticonceptie in het ziekenfonds. Dit werd na een jarenlange strijd van verschillende partijen en onder druk van de Tweede Kamer besloten. De partijprogramma’s uit 1967, 1971 en 1972 tonen aan dat de vergoeding van anticonceptie vooral gemotiveerd werd vanuit de bevolkingsbeperkingsideologie en geen emanciperend doel had. Een dergelijke ontwikkeling was ook te zien in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. In Nederland speelde verzuiling en de daaropvolgende ontzuiling ook een grote rol. Er kwam vanuit onverwachte hoek steun voor het vergoeden van anticonceptie.

Marissa Aarts