 Historica 2017 nummer 1.pdf |
Het eerste Historica-nummer van 2017 is uit.
Daarin, naast een Genderview met Geertje Mak, onder andere:
- Genderrollen in het werk en leven van Anton de Kom
- Vrouwen in de Rijkswerkinrichting en het Damescomité tot Zedelijke Verbetering van de Gevangenen 1892-1918
- Charlotte Kellogg: België in de ogen van een Amerikaans schrijfster (1916-1921)
- Nassau-vrouwen als oorlogsvorstinnen in de vroegmoderne tijd. De rol van Catharina Belgica van Oranje-Nassau, Amalia van Nassau-Hessen-Kassel en Sophie Hedwig van Nassau-Diez in de Dertigjarige Oorlog
In dit nummer:
/Black History/
Genderrollen in het werk en leven van Anton de Kom
Geracialiseerde percepties van mannelijkheid en vrouwelijkheid vormen een terugkerend element in Wij slaven van Suriname (1934), het invloedrijkste boek over de Surinaamse geschiedenis van de Afro-Surinaamse communistische activist en schrijver Anton de Kom. In zijn bespreking van witte mannen en vrouwen hanteert De Kom een binaire invulling van mannelijkheid en vrouwelijkheid: mannen en vrouwen zijn in alle opzichten verschillend en hebben complementaire rollen in koloniale onderdrukking. In zijn bespreking van de geslaafden krijgen mannelijkheid en vrouwelijkheid deels divergente maar ook deels overlappende betekenissen. Zwarte (groot)moeders nemen in zijn werk een aparte plek in. Minachting voor koloniale misdragingen en morele oordelen worden door moeders uitgesproken of aan moeders toegeschreven. Zij functioneren als tijdloos moreel baken.
Karwan Fatah-Black
/ Fin de siècle /
Vrouwen in de Rijkswerkinrichting en het Damescomité tot Zedelijke Verbetering van de Gevangenen 1892-1918
Onderwerp van het citaat in de titel is Elizabeth P. Zij heeft enkele maanden daarvoor de Rijkswerkinrichting (RWI) in Leiden verlaten “vervuld van de beste voornemens het drinken te laten”, zo vermeldt het inschrijfregister van het Leidse Dames Comité van het Neder- lands Genootschap tot de Zedelijke Verbetering van Gevangenen in juli 1908. Onverbeterlijke bedelaars, zwervers en dronkaards riskeerden vanaf het laatste kwart van de 19e eeuw opzending (variërend van drie maanden tot drie jaar) naar een Rijkswerkinrichting (RWI). Tot 1892 besteedde men weinig aandacht aan de vraag wat er van deze vrouwen moest worden als zij de inrichting verlieten. Dat veranderde toen het damescomité bij de RWI aanklopte met het verzoek de ‘verpleegden’, zoals men de inwoners van de inrichting noemde, te bezoeken.
Marian Weevers
/ Eerste Wereldoorlog /
Charlotte Kellogg: België in de ogen van een Amerikaans schrijfster (1916-1921)
In 1916 stond Charlotte Kellogg (1874-1960) in een zijbeuk van de Brusselse kathedraal van Sint-Michiels en Sint-Goedele. De kerk was afgeladen vol. Rond haar waarschijnlijk honderden, maar volgens haar wel duizenden, mannen en vrouwen. Vanaf de kansel hield kardinaal Désiré-Joseph Mercier een preek over de onoverwonnen Belgische koning. In een uithoek van het land voerde hij oorlog tegen Duitsland. Het was 21 juli 1916, de Belgische nationale feestdag, en Brussel stond aan de vooravond van het derde bezettingsjaar. Kellogg schreef hoe ze als een anonieme Amerikaanse vrouw begeesterd werd door de woorden van de kardinaal. Aan het slot van de viering schreeuwde ze “Vive le Roi!” uit volle borst mee.
Anton Goegebeur
/ Vroegmoderne tijd /
Nassau-vrouwen als oorlogsvorstinnen in de vroegmoderne tijd. De rol van Catharina Belgica van Oranje-Nassau, Amalia van Nassau-Hessen-Kassel en Sophie Hedwig van Nassau-Diez in de Dertigjarige Oorlog
In het machtsvacuüm van de Dertigjarige Oorlog slaagden drie Nassau-vorstinnen erin zelfstandig een prominente politieke rol als oorlogsvorstin te spelen. Zij maakten naam als regent en bestuurder en verwierven daarbij politiek aanzien bij hun tijdgenoten.
Matty Klatter
/ Moderne tijd /
Sophia in de fluwelen driehoek. Feminisme, genderstudies en gelijkekansenbeleid in België
Vrouwen- en genderstudies hebben vanuit een gemarginaliseerde positie een eigen plaats veroverd binnen de Belgische academische wereld. Wat is de geschiedenis van deze institutionalisering en wat zijn de gevolgen voor het karakter van genderstudies? Het Belgisch netwerk voor genderstudies Sophia, dat werd opgericht in 1989, biedt een interessante casus om de relaties tussen feminisme, genderstudies en gelijkekansenbeleid in België na te gaan. In dit artikel worden in het kort de belangrijkste evoluties en relaties geschetst en geplaatst in het concept van de fluwelen driehoek van Alison Woodward.
Dinah Wouters
/ Genderview /
Geertje Mak, nieuwe hoogleraar ‘Politieke geschiedenis van gender in Nederland: “Gender zit niet in mensen, gender zit in de samenleving”
Geertje Mak is bekend van haar onderzoek naar sekse, seksualiteit en sekse-identiteiten. Zij promoveerde op het proefschrift Mannelijke vrouwen. Over grenzen van sekse in de negentiende eeuw in 1997. Vervolgens schreef zij het boek Doubting Sex. Inscriptions, Bodies and Selves in Nineteenth Century Hermaphrodite Case Histories (2012). Momenteel richt zij haar onderzoek vooral op de geschiedenis van bio-identiteiten: hoe werden lichamelijke verschillen tot identiteiten gemaakt? Geertje Mak is in september 2016 benoemd tot hoogleraar ‘Politieke geschiedenis van gender in Nederland’. Zij is de opvolger van Mieke Aerts aan de Wilhelmina Drucker leerstoel. Haar oratie zal plaatsvinden in juli 2017.
Lees hier haar Genderview.
Greetje Bijl
/ Conferentie /
Gendering Perpetrator Studies. Conferentieverslag Representing Perpetrators of Mass Voilence, 2016
Het gebruik van de zogenaamde ‘genderlens’ is een relatief recente innovatie binnen het zich snel ontwikkelende internationale vakgebied van Holocaust and Perpetrator Studies. Op de drukbezochte eerste internationale conferentie van het Perpetrator Studies Network was een dagdeel gewijd aan de genderinsteek onder de prikkelende titel ‘Gender Trouble’.
Het artikel geeft een korte bespreking van de vier presentaties binnen dit panel.
Nicoletta Fotinos
/ VVG /
Programma Vlaams-Nederlandse Gendergeschiedenisdag VVG, 21 april 2017 en notulen ALV 2016
/ Service en boeken /
