Het eerste Historica-nummer van jaargang 2021 biedt een mooie variatie aan onderwerpen. Edwina Hagen verkent de invloed van vrouwen op de vroegste parlementaire meningsvorming, Frouke Desmet verdiept zich in de vrouwelijke leerlingen van 19de-eeuws kunstschilder Alfred Stevens, Annemiek Houwen analyseert de genderhoudingen in Nederlandse handboeken voor het vak geschiedenis en Maxim Rigaux & Carme Font halen vroegmoderne vrouwen voor het voetlicht die de epische poëzie bedreven in de Iberische wereld. Daarnaast vinden jullie er enkele recensies en een terugblik op de gendergeschiedenisdag van 2020, met ook de rede waarmee Margit van der Steen toen afscheid nam als VVG-voorzitster.

In de rubriek Genderview geeft Greetje Bijl het woord aan Karwan Fatah-Black (Universiteit Leiden), expert Surinaamse geschiedenis en lid van de Commissie Herijking Canon van Nederland. Het volledige interview staat online.

Attachments:

Historica 2021 nummer 1.pdf

/ Politieke cultuur /

Sekseverhoudingen, parlementaire politiek en de macht van emotie

“Ik verlang […] om te weeten […] hoe het is met de constitutie”, schreef Aukje van Poutsma in 1796 aan haar echtgenoot Coert Lambertus van Beyma, een van de 126 leden van het eerste democratisch gekozen parlement van Nederland, de Nationale Vergadering. Terwijl Van Beyma in Den Haag zat, bleef Van Poutsma achter in Friesland. In de 43 overgeleverde brieven die zij haar man stuurde, vloeien liefde en politiek voortdurend in elkaar over. Haar vragen en adviezen waren goed geïnformeerd, en sterken het vermoeden dat vrouwen via beïnvloeding van hun echtgenoten een bijdrage leverden aan de vroegste parlementaire meningsvorming en gedragscodes. Om een diffuus verschijnsel als informele invloed te onderzoeken, kunnen politiek-culturele en emotiehistorische benaderingen uitkomst bieden.

Edwina Hagen

/ Kunstgeschiedenis /

De vrouwelijke studenten van kunstschilder Alfred Stevens

Voor vrouwen die ervan droomden om kunstenares te worden, gingen in de negentiende eeuw de deuren van de Europese academische kunstwereld voorzichtig open. In Parijs, de toenmalige grote kunstmetropool, duurde het tot 1897 vooraleer de prestigieuze École des Beaux-Arts vrouwen toeliet. Aspirant-kunstenaressen zochten voordien hun toevlucht bij private instellingen of gingen in de leer bij een meestal mannelijke kunstenaar. De Belgische schilder Alfred Stevens was zo’n leermeester. Hij had in Parijs een privé-atelier waar hij exclusief lesgaf aan vrouwen. Dit artikel gaat dieper in op de opleiding, de werken en het profiel van zijn leerlingen.

Frauke Desmet

/ Onderwijsgeschiedenis /

(On)zichtbare vrouwen : een analyse van de representatie van vrouwen in hedendaagse geschiedenisschoolboeken

Trijntje, Maria van Bourgondië, Sara Burgerhart en Marga Klompé zijn in de herijkte Canon van Nederland beschreven. Met onder andere een grotere aandacht voor de verhouding tussen de aantallen mannen en vrouwen komt de Canoncommissie tegemoet aan de vraag naar een meer inclusieve geschiedenis voor het onderwijs. Inclusiever onderwijs lijkt een goed streven omdat vrouwen redelijk onzichtbaar zijn in de geschiedenisboeken. Dit artikel onderzoekt hoe vrouwen, mannen en genderverhoudingen gerepresenteerd worden in Nederlandse schoolboeken geschiedenis.

Annemiek Houwen

/ Genderview /

Karwan Fatah-Black: Een ‘onzejongensgeschiedenis' van de Nederlandse slavenhandel

Karwan Fatah-Black is universitair docent aan de Universiteit Leiden. In 2013 promoveerde hij daar op het proefschrift Suriname and the Atlantic World, 1650-1800. Hij publiceerde meerdere boeken over de geschiedenis van Suriname, zoals Eigendomsstrijd : de geschiedenis van slavernij en emancipatie in Suriname (2018) en Sociëteit van Suriname, 1683-1795 (2019). Fatah-Black roert zich veel in actuele zaken, zoals de discussie over Zwarte Piet en de Black Lives Matter-beweging.

In 2019 trad hij toe tot de Commissie Herijking Canon van Nederland, die in juni 2020 een vernieuwde Canon presenteerde. Het interview dat Greetje met hem had (wegens de COVID-19-pandemie via Zoom) is naar goede gewoonte integraal online te lezen.

/ Literatuurgeschiedenis /

Vroegmoderne vrouwen en de epische traditie in het Spaanse wereldrijk: een transgenre benadering

Vrouwenliteratuur en de epische traditie: het zijn niet meteen twee termen die je in één en dezelfde zin verwacht. Al helemaal niet wanneer die zin suggereert dat vrouwen een actieve bijdrage aan die traditie zouden hebben gehad. Epische poëzie – denk maar aan het Vergiliaanse openingsvers “arma virumque cano” (ik bezing de wapens van de man) – was, en is in de perceptie nog steeds, een mannelijke bezigheid waar vrouwen zich doorgaans niet in hebben gemoeid. Maar klopt die vooronderstelling wel? In dit artikel richten wij onze aandacht op een aantal schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne Iberische wereld.

Maxim Rigaux & Carme Font

/ Recensies /

Deelbiografie van Henriëtte Henriquez Pimentel (1876-1943) - Sietske van der Veen

Nonnen verdreven door geuzen - Ineke Huysman

/ Gendergeschiedensdag 2020 /

Een terugblik op de Gendergeschiedenisdag 2020

Esther Smeenge

/ VVG /

Afscheidsrede van uittredend VVG-voorzitster Margit van der Steen.