In het tweede Historica-nummer van 2021 twee artikelen over de late oudheid - vroege middeleeuwen. Julie Van Pelt belicht vrouwelijke heiligen die als man door het leven gingen en Klazina Staat onderzoekt aan de hand van twee geschriften van vrouwen over het Heilige Land of het beeld van Latijn als 'mannentaal' wel klopt. Verder gaat Adriënne Baars-Schuyt in op het lot van Nederlandse Joodse vrouwen die vanuit Schevingen naar Ravensbrück werden gedeporteerd tijdens WOII, onderzoekt Stephanie van Dam de arbeidsrapporten van Sir Granville St John Orde over de Britse koloniën vanuit intersectioneel perspectief en analyseert Ophelia Van Wijmeersch de feministische horrorfilm The love witch (2016).
In de rubriek genderview krijgt Jonas Roelens (Radboud Universiteit en redactielid van Historica) het woord. Zijn onderzoeksveld is sodomie in de Lage Landen in de vroegmoderne tijd. Zoals steeds staat het interview volledig online.
 Historica 2021 nummer 2.pdf |
/ Late oudheid - vroege middeleeuwen /
Tussen orde en transgressie: heilige travestieten in Byzantijnse hagiografie
Pelagia/Pelagios, Theodora/Theodoros, Maria/Marinos: dat zijn slechts enkele van de personages uit laatantieke christelijke verhalen die bekend staan bij specialisten als ‘heilige travestieten’. Dat klinkt misschien als een contradictio in terminis, en dat is het in zekere zin ook. Vrouwelijke heiligen die als man door het leven gingen, waren nochtans populair in de late oudheid, hoewel travestie omstreden was binnen de vroege kerk. Deze paradox kan begrepen worden binnen de toenmalige christelijke genderideologie.
Julie Van Pelt
Egeria en Hugeburc over het Heilige Land: twee vrouwelijke stemmen uit de laatantieke en vroegmiddeleeuwse Latijnse traditie
Het Latijn was tot ver in de moderne tijd de voertaal aan het hof, in de kerk en het onderwijs: plekken die traditioneel niet worden geassocieerd met vrouwelijke aanwezigheid. Dit heeft meegeholpen aan het beeld van het Latijn als een taal van mannen en een taal van macht in Europa. Het beeld is nog altijd springlevend in de wetenschap. Maar klopt het wel?
Klazina Staat
/ Filmgeschiedenis /
De femme fatale en de female gaze: een historische filmanalyse van The Love Witch (2016)
De beeldvorming van vrouwen op het scherm is sinds het begin van de geschiedenis van de film stevig verankerd in mannelijke percepties van en fantasieën over vrouwen. Een van de meest mythische en beruchte vrouwelijke archetypen in de westerse cultuur is de femme fatale. Dit artikel illustreert aan de hand van de feministische horrorfilm The Love Witch hoe dit archetype historisch geëvolueerd is van kwaadaardige verleidster tot een zelfbewust en genuanceerd personage.
Ophelia Van Wijmeersch
/ Tweede Wereldoorlog /
Namen op een geborduurde zakdoek: ‘vergeten’ vrouwen in het Oranjehotel
In de Tweede Wereldoorlog werden Joodse vrouwen niet alleen via Westerbork gedeporteerd in het kader van de Jodenvervolging, maar ook vanuit de gevangenis in Scheveningen naar het Duitse concentratiekamp Ravensbrück. Dit is een route die door zo’n honderd vrouwen van Joodse afkomst is afgelegd en waar weinig over geschreven is. Een bijzondere vondst is een zakdoek met geborduurde namen die de aanleiding vormt om de namen van de slachtoffers van deze transporten te achterhalen. Hoewel het om een klein aantal slachtoffers gaat, is het belangrijk hun namen en verhalen te belichten.
Adriënne Baars-Schuyt
/ Twintigste eeuw /
Sir Granville St John Orde Browne’s visie op koloniale arbeid in Britse koloniën op het Afrikaanse continent in de twintigste eeuw
Sir Granville St John Orde Browne schreef vele rapporten over arbeid in Britse koloniën. Zijn arbeidsrapporten stonden vol met stereotiepe aannames over arbeid, gender, ras, en klasse. Desondanks wordt Orde Browne nog steeds vaak als expert gezien. In dit artikel worden een aantal belangrijke aannames in Orde Browne’s werk bestudeerd. Wat vond hij van betaalde arbeidsmogelijkheden voor zwarte vrouwen? Hoe zag hij de rolverdeling tussen zwarte mannen en vrouwen? En hoe dacht hij over alleenstaande zwarte vrouwen in geurbaniseerde gebieden?
Stephanie van Dam
/ Genderview /
Jonas Roelens: "De uitvinding van de pil zou boven elk schoolbord moeten hangen"
Jonas Roelens is universitair docent gendergeschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. In 2018 verdedigde hij zijn doctoraat aan de Universiteit Gent. Zijn onderzoek handelt over sodomie in de Lage Landen in de vroegmoderne tijd. In Vlaanderen geniet Jonas Roelens steeds meer bekendheid bij het brede publiek. Hij is coauteur van Verzwegen Verlangen, een publiekshistorisch boek over de geschiedenis van homoseksualiteit in België, hij wordt gevraagd voor radio-interviews en won in 2019 de PhD cup; een wedstrijd waarin wetenschappers hun onderzoek zo helder mogelijk met het brede publiek moeten delen. Het is niet moeilijk om te raden waarom Jonas Roelens aan de haal ging met de juryprijs én de publieksprijs van de PhD cup. Of het nu gaat om brandstapels, sociaal constructivisme of zijn visie op genderonderwijs: zijn enthousiasme en passie klinken duidelijk door in zijn stem, ook via Skype.
Lees hier de genderview van Jonas Roelens in gesprek met Laura Nys (collega-redactielid bij Historica).
