 Download Historica 2016, nummer 1 |
Vroegmoderne Tijd
“Ende dat jonckwijff heeft geseit.” De deelname van vrouwen aan criminele rechtspraak in Gouda, ca. 1450-1530
Vrouwen in laatmiddeleeuwse steden lijken in eerste oogopslag minder betrokken te zijn geweest bij de stedelijke rechtspraak. Maar hun deelname aan rechtspraak is veelzijdig en komt vaker voor dan veelal wordt aangenomen. In dit artikel wordt onderzocht hoe en in hoeverre vrouwen toegang hadden tot de rechtszaal en de rechterlijke procedure bij criminele rechtspraak in laatmiddeleeuws Gouda. Dit gebeurt door middel van een gedetailleerde blik op enkele rechtszaken waarbij vrouwen betrokken waren als gedaagde; soms als misdadigster, als getuige en soms als beide.
Nathan van Kleij
Kunstgeschiedenis
‘A true daughter of Ancient Britain’: gender and nation in John Everett Millais’s The Romans Leaving Britain (1865)
When John Everett Millais first exhibited his large-format historical painting The Romans Leaving Britain (plate 1) at the Royal Academy in 1865, he sparked a lively debate in the periodical press. The painting, which was based on an earlier Pre-Raphaelite drawing he had made in 1853 (plate 2), presented a parting scene between a Roman soldier and a Celtic woman, the soldier kneeling before the woman in a last passionate embrace on a cliff-path overlooking the sea. The dramatic, historical moment was the departure of the Roman legions in the late fourth or early fifth centuries AD.1 Millais confronted his Victorian public with a man kneeling at the feet of a woman in a close physical embrace. Moreover, he depicted a Roman subjecting himself to a native British woman. Such a theme was highly unique in Victorian history painting. This analysis of The Romans Leaving Britain and its critical reception offers a new perspective on Britain’s Celtic ancestors and a reassessment of normative Victorian gender roles.
Gilles Weyns
Interbellum
Emotie, gender en macht. Emotienormen en expressies in het Rijksopvoedingsgesticht voor lastige of weerspannige meisjes te Brugge (1927-1941)
Het Rijksopvoedingsgesticht voor lastige of weerspannige meisjes te Brugge opende in 1927 als disciplinesectie voor delinquente meisjes. Hun persoonsdossiers bevatten verschillende types egodocumenten, waaronder ook zogeheten ‘billets clandestins’; briefjes die de meisjes heimelijk uitwisselden. Bij het lezen van deze briefjes springen de frequente en heftige emotionele expressies in het oog. Deze staan in fel contrast met de beheerste toon die ze hanteerden in verzoekschriften aan de directeur. Dit artikel zoekt een verklaring voor de prominente aanwezigheid van emoties in het clandestiene discours.
Laura Nys
19e eeuw
‘Vrouwenoverschot’ ter aanvulling van het onderwijzerstekort'. De intrede van onderwijzeressen in de openbare lagere school in Groningen van 1878 tot 1900
Het openbaar lager onderwijs met co-educatie – jongens en meisjes kregen dan samen les – was voor 1878 een echte mannenwereld. Onderwijzeressen gaven alleen les op meisjesscholen. Met de liberale onderwijswet van 1878 stimuleerde de rijksoverheid de intrede van onderwijzeressen in de gemengde lagere school door een bepaling om bij voorkeur onderwijzeressen in de laagste klassen aan te stellen. Ook werd het vak nuttige handwerken voor meisjes verplicht. De overheid hoopte hiermee twee problemen in één keer op te lossen, namelijk het grote tekort aan hulponderwijzers en het zogenoemde ‘vrouwenoverschot’: de groeiende groep ongehuwde vrouwen uit de burgerij. In de jaren die volgden veroverden de onderwijzeressen een vaste plek in de lagere school met co-educatie.
Greetje Bijl
Genderview
Natalie Zemon Davis – The pleasure of discovery and the pleasure of telling about it
Natalie Zemon Davis (1928) is one of the first women who acquired a leading position in academia. Currently working on the history of Suriname, the scope of her research has broadened from Lyon to Western Europe to North Africa and the New World. Focusing on early modern history, she has published nine monographs and more than seventy articles over the course of forty years. She has taught at Brown, the University of Toronto, Berkeley, and Princeton. She has also received honorary degrees from institutions across the United States and Europe and has served as president of the American Historical Association. In 2010, Davis was awarded the Holberg International Memorial Prize and she received the 2012 National Humanities Medal from President Barack Obama. Her creativity, original analyses and lively writing style make her an inspirational historian, with an enduring fascination for history.
Read the interview between Natalie Zemon Davis and Rose Spijkerman & Greetje Bijl
Wikipedia
Project Gendergap: meer vrouwen op Wikipedia
Iedereen kent Wikipedia, het grootste en meest gebruikte referentiewerk ter wereld. Opgericht in 2001 en gebaseerd op de principes dat iedereen de inhoud kan bewerken en dat deze inhoud vrij beschikbaar is voor iedereen. Gratis en wereldwijd. Wikipedia wordt gezien als voorbeeld van een nieuwe en veelbelovende manier waarop mensen samenwerken en kennisdelen. In praktijk blijken deze mensen echter merendeels witte, Engelstalige mannen. Dat is problematisch voor een beweging die zich tot doel heeft gesteld de opslagplaats van alle menselijke kennis te zijn.
Michelle van Lanschot
Eerste golf
Elise van Calcar-Schiötling (1822-1904). Op de grenzen van twee werelden
“Daar moest meer zijn te weten, te ontdekken en te leren, zei mijn onrustig verlangen naar meer licht…” Elise van Calcar wordt vandaag de dag vooral herinnerd om haar verdiensten op het gebied van onderwijsvernieuwing en vrouwenrechten. Als schrijfster van poëzie, verhalen en romans – waardevolle tijdsdocumenten – is ze evenmin onbesproken gebleven. Weinig schrijvers besteedden echter substantiële aandacht aan Van Calcars ‘christelijk spiritualisme’, waarin evangelie en spiritisme1 samenkwamen. Niettemin bezette ze hiermee een unieke plaats in het Nederlandse spiritistische landschap van de tweede helft van de negentiende eeuw.
Marga Greuter
VVG-bijeenkomst 2016
VVG-dag 15 april: tentoonstelling Nederlandse schrijfsters uit de 19e eeuw, algemene ledenvergadering VVG, lezing door Marita Mathijsen en uitreiking van de Johanna Naberprijs.
Service en boeken
Met o.a. het Atria-jubileum, Nina Nijsten, 101 Vrouwen en de oorlog
