Het herfstnummer van Historica bevat een rijke waaier artikelen die gendergeschiedenis behandelen van de Oudheid tot de vroegmoderne tijd. Je leest over woede en de emotionele vrouw in de antieke filosofie (Tinneke Melkebeek), de invloed van burggravinnen in het Vlaanderen van de 11de tot de 13de eeuw (Hanne Van Regenmortel), gynaecologische geschriften uit de 16de eeuw (Lisa Carrette) en het vroegmoderne straatleven in Amsterdam (Bob Pierik). Voor genderview sprak Jonas Roelans met Henk de Smaele, hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen over zijn onderzoek naar (onder meer) de geschiedenis van mannelijkheid. Dat interview staat integraal online.
Historica 2019 nummer 3.pdf
/ Oudheid /
De sociale ladder en het recht op woede. Aristoteles en de vrouw in antieke filosofische en sociale context
Volgens antieke emotie-theorieën zijn emoties geen louter lichamelijke reacties maar rationele verschijnselen die in complexe relatie staan tot cognitieve verwerking. Volgens Aristoteles bepaalt onze positie op de sociale ladder welke emotie we ten aanzien van wie met gepastheid mogen voelen. Dit essay zal de algemene emotie-theorie van Aristoteles tegenover die van de Stoïcijnen plaatsen en belichten, alsook het cliché van de emotionele vrouw inleidend bespreken. In conclusie stellen we dat woede in dit filosofisch-culturele kader een instrument is dat is voorbehouden aan mannen die met elkaar wedijveren, waardoor vrouwelijke woede een ongewenst verschijnsel is.
Tineke Melkebeek
/ Middeleeuwse geschiedenis /
Macht en invloed van burggravinnen in het graafschap Vlaanderen van de elfde tot de dertiende eeuw
De burggraven in het graafschap Vlaanderen wisten zich gedurende de elfde eeuw erg machtig te maken. Op het einde van diezelfde eeuw duiken voor het eerst burggravinnen op in Vlaamse oorkonden. Deze groep vrouwen werd in de historiografie vooralsnog sterk onderbelicht. Dit artikel onderzoekt hoe de machtsbalans er bij deze vrouwen uitzag. Waren zij in staat om alle bestuurlijke functies die met het belangrijke burggravenambt gepaard gingen ook werkelijk te realiseren? Op welke andere officieuze manieren poogden zij hun invloed in de regionale politiek te consolideren?
Hanne Van Regenmortel
/ Vroegmoderne geschiedenis /
Geslachtspolitiek van de straat. Een aanzet voor een intersectionele geschiedenis van vroegmodern straatleven in Amsterdam
Historisch alledaags straatleven blijft moeilijk grijpbaar, maar we krijgen een steeds beter beeld van de manier waarop mensen de ruimte om zich heen gebruikten, wie waar toegelaten werd en wie de ‘poortwachters’ van een stad, straat of ruimte waren. Het is onderdeel van een brede en informele geslachtspolitiek van het alledaags leven die baat heeft bij een intersectioneel perspectief, dat verder durft te gaan dan de vraag of het mannen of vrouwen waren die ‘de baas’ waren over ruimtes.
Bob Pierik
/ Culturele geschiedenis /
Vrouwelijke lichamelijkheid in 16de-eeuwse Middelnederlandse gynaecologische literatuur: een betekenisvolle constructie
De zestiende eeuw wordt gekenmerkt door een explosie van Middelnederlandse gynaecologische literatuur. In deze literatuur staat het vrouwelijk lichaam, en dan vooral haar reproductieve organen, centraal. Der vrouwen natuere ende complexie is één van de boekjes die in deze periode aan populariteit won. De vraag waarom deze gynaecologische boekjes zo geliefd waren, wordt in dit artikel besproken.
Lisa Carrette
/ Genderview /
Henk de Smaele: Mannelijkheid is politiek
Henk de Smaele is hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen. Daarnaast is hij covoorzitter van het AVG-Carhif, het Belgisch Archief- en Onderzoekscentrum voor Vrouwengeschiedenis, en stichtend lid van het Forum voor Belgisch onderzoek naar vrouwen- gender- en seksualiteitsgeschiedenis. In zijn onderzoek wil Henk de Smaele het concept ‘modernisering’ uitdagen, aangezien dit nog steeds een dominant paradigma is in onze hedendaagse historiografie. Als genderhistoricus specialiseerde hij zich in de politieke geschiedenis van mannelijkheid. Historica ging met hem in gesprek over universitaire bastions, toxische mannelijkheid, de blanke canon en de voldoening van het lesgeven.
Lees hier het volledige interview dat Jonas Roelens met hem had.
/ Recensie /
Vroegmoderne vrouwelijke spionnen: variatie en verscheidenheid
Thomas Jacobs
De strijd voor vrouwenkiesrecht in woord en beeld
Agnes van Steen
/ VVG /
De VVG op de Historicidagen
Redactie Historica
Jaarrede 2019 door Margit van der Steen
